Het concurrentie- en relatiebeding levert in de praktijk nogal de nodige verwarring op, nu zowel werknemer als werkgever eigenlijk niet weet hoe daarmee moet worden omgegaan, laat staan hoe een dergelijk beding eruit zou moeten zien.
Het concurrentie- en relatiebeding is op drie momenten (echt) van belang, te weten
- Bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst
- Bij de verlenging c.q. het aangaan van een nieuwe arbeidovereenkomst
- Bij het uiteengaan van partijen (zowel in gezamenlijk overleg als bij een ontslag)
- bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst
Schriftelijk
Een concurrentie- en relatiebeding dient altijd schriftelijk te worden aangegaan. Dat betekent dat niet simpelweg kan worden verwezen naar een concurrentie- en relatiebeding opgenomen in een cao of reglement. Pas op het moment dat er in de arbeidsovereenkomst wordt opgenomen dat de werknemer bekend is en instemt met het beding, dan is dat wel geval. Gebruikelijk is echter om een concurrentie- en relatiebeding op te nemen in de arbeidsovereenkomst.
Tip: VDO raadt dan ook aan, om verwarring te voorkomen, dat altijd te doen en wanneer u gebruik maakt van een standaard beding opgenomen in een cao of reglement dat woordelijk over te nemen in de arbeidsovereenkomst.
Een concurrentie- en relatiebeding kan enkel worden overeengekomen met een meerderjarig persoon, anders is het beding nietig.
Een concurrentie- en relatiebeding is in principe slechts geldig bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. In geval van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd dient uitdrukkelijk gemotiveerd te worden welke zwaarwegende (bedrijfs-)belangen het opnemen daarvan noodzakelijk maken (artikel 7:653 lid 1 en 2 BW).
VDO kan u adviseren in welke gevallen er sprake is van zwaarwegende belangen.
- Bij de verlenging c.q. het aangaan van een nieuwe arbeidovereenkomst
De bestaande jurisprudentie is er niet (geheel) eenduidig over, doch er is wel een bepaalde lijn te ontdekken in wat partijen moeten doen bij de verlenging van een arbeidsovereenkomst c.q. het aangaan van een nieuwe arbeidsovereenkomst met betrekking tot het concurrentie- en relatiebeding.
Bij een “gewone” (stilzwijgende) verlenging van de arbeidsovereenkomst is het niet nodig om opnieuw een concurrentie- en relatiebeding schriftelijk overeen te komen. Deze wordt automatisch meegenomen. In de volgende gevallen dient er echter wel opnieuw (schriftelijk) een concurrentie- en relatiebeding te worden opgenomen :
- Bij wijziging van de functie van de werknemer waardoor het beding zwaarder gaat wegen. Belangrijk is derhalve wat er staat opgenomen in het beding en hoe zwaar dat komt te wegen bij de functiewijziging. Te denken valt aan een situatie, waarbij de werknemer een beduidend meer inhoudelijke en belangrijkere functie krijgt waardoor het beding veel zwaarder gaat wegen.
Dat kan ook het geval zijn bij overname of een uitbreiding van de activiteiten van de werkgever (rechters zijn het daar nog niet altijd over eens).
Tip: VDO is van mening dat er vrij snel sprake is van een dergelijk geval en adviseert dan ook om bij iedere functiewijziging het concurrentie- en relatiebeding nog eens goed te bekijken en opnieuw schriftelijk overeen te komen.
- Bij het aangaan van een nieuwe arbeidsovereenkomst dient (vrijwel) altijd een nieuw concurrentie- en relatiebeding overeengekomen te worden. Immers meestal is er dan sprake van omzetting van een tijdelijk (waar in beginsel geen concurrentie- en relatiebeding wordt opgenomen) naar een vast contract. Wanneer er bij een tijdelijk contract wel sprake is van een dergelijk beding kan in de nieuwe arbeidsovereenkomst worden volstaan met een verwijzing en instemming die van toepassing te verklaren. Er dient dan wel gekeken te worden naar wat hiervoor is opgemerkt over het wijzigen van de functie.
- Bij het uiteengaan van partijen
Wanneer partijen feitelijk uiteengaan breekt het moment aan dat het concurrentie- en relatiebeding in werking treedt.
Een concurrentie- en relatiebeding zal in ieder geval niet in werking treden wanneer het feitelijk uiteengaan van partijen ernstig te wijten is aan een gedraging of een nalaten van de werkgever (artikel 7:653 lid 4 BW). In veel gevallen zal de rechter daar in een procedure een oordeel over geven, althans wanneer daar naar gevraagd wordt
Tip: VDO adviseert werkgever en werknemer ook bij beëindigen van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden de bedingen door te bespreken en op te nemen in de vaststellingsovereenkomst of die wel of niet van toepassing blijven na het uiteengaan van partijen c.q. dat er een ander beding wordt overeengekomen.
Onredelijk bezwarend
Het aangaan van een concurrentie- en relatiebeding is niet (geheel) vormvrij. Immers het beding mag niet onredelijk bezwarend zijn voor de werknemer. Daarmee wordt bedoeld dat het beding voldoende afgebakend moet zijn en niet te veel omvattend mag zijn. Denk hierbij met name aan de begrippen duur, regio, werkzaamheden, relaties en hoogte van de boete.
Duur
Het is gebruikelijk dat er wordt opgenomen dat het concurrentie- of relatiebeding voor een bepaalde tijd geldt. Vaak is dat een of twee jaar. Is dat langer, dan kunt u ervan uitgaan dat dat door een rechter als onredelijk bezwarend wordt gezien en wordt gematigd. Voorts zal een concurrentie- of relatiebeding met een duur van een of twee jaar bij een dienstverband van korter dan één jaar of twee jaar ook als snel als onredelijk bezwarend worden gezien door de rechtbank.
VDO kan u adviseren over wat wel een redelijke duur van het op te nemen beding is in een specifieke situatie zodat u daarmee problemen achteraf kunt voorkomen.
Regio
Voorts dient er, met name in het geval van een concurrentiebeding, een regio te worden afgebakend. Immers er kan niet worden overeengekomen dat het concurrentiebeding geldt voor alle concurrerende werkzaamheden in Nederland, Europa of de wereld. Er zal gekeken moeten worden naar de aard van de werkzaamheden en welk werkgebied van belang is, waarna het vervolgens gebruikelijk is om op te nemen dat de werknemer geen concurrerende werkzaamheden in een bepaalde straal van de vestigingsplaats van de onderneming mag verrichten.
Werkzaamheden
De werkzaamheden opgenomen in een concurrentie- of relatiebeding moeten voldoende duidelijk zijn omschreven waarbij die uiteraard niet te veel omvattend mogen zijn. Zo kan de secretaresse van een groot bedrijf niet eenzelfde concurrentie- en relatiebeding opgelegd krijgen als de manager. Het moeten wel daadwerkelijke werkzaamheden bevatten die ook verricht zijn c.q. die bij de door de werknemer beklede functie horen. De concurrerende werkzaamheden dienen te worden afgebakend door de werkgever.
Relaties
Voor wat betreft het relatiebeding geldt uiteraard dat ook die niet (geheel) vormvrij is en dat ook dat beding niet onredelijk bezwarend mag zijn. Het is daarnaast voor de werknemer niet altijd duidelijk wie alle relaties zijn van de werkgever en welke relaties onder het relatiebeding vallen. Het is derhalve aan te bevelen om een lijst op te stellen van relaties waarop het beding van toepassing is. Daarbij zij opgemerkt dat die lijst niet onuitputtelijk mag zijn zodat het de werknemer onmogelijk wordt gemaakt ergens anders werk te vinden. Denk daarbij slechts aan de belangrijkste relaties van de werkgever.
Boetebeding
Veelal wordt op overtreding van het relatie- en/of concurrentiebeding nog apart een boetebeding opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Ook hiervoor geldt dat dat beding niet onredelijk bezwarend mag zijn. Een te hoog boetedag zal dan ook door de rechter worden gematigd of zelfs geheel niet worden opgelegd.
Een goed relatie- en concurrentiebeding is essentieel bij het aangaan van een arbeidsrelatie. Laat u met betrekking tot het opstellen van een arbeidsovereenkomst dan ook bijstaan door een juridische professional. Sedert begin 2015 zijn er weer de nodige veranderingen doorgevoerd in het arbeidsrecht. Derhalve is het verstandig uw arbeidsovereenkomsten en bedingen nog eens goed te laten doornemen.
Wenst u als werkgever nakoming te vorderen van een relatie- en/of concurrentiebeding, vermoedt u als werknemer dat een relatie- of concurrentiebeding onredelijk bezwarend is, wenst u vernietiging te vorderen van een relatie- of concurrentiebeding, gaan u en uw werknemer/werkgever uit elkaar, neem contact op met VDO Advocatuur & Mediation.
Auteur: Loran van den Ouden, jurist en mediator bij VDO Advocatuur & Mediation
Heeft u vragen en/of advies nodig neemt u gerust contact met ons op via 0187 – 64 2853 of info@vdoadvocatuur.nl!